De IB-examens voor Dutch A vielen vroeg dit jaar: op 24 en 25 april bogen de DP2-leerlingen zich over Paper 1 en Paper 2. En hun docenten, maakten die de examens ook? Het is helemaal geen slecht idee om als IB-docent mee te doen en het examen óók te maken – met een kleine vertraging, uiteraard, want de papers moeten eerst worden vrijgegeven.
Bij het Kenniscentrum VORM krijg ik regelmatig aanvragen binnen van docenten die willen sparren: over de boekenlijst, de jaarplanning, de begeleiding, enz. Als de examens ter sprake komen, hamer ik er steeds weer op: maak Paper 1 en Paper 2 zelf ook!
Van Paper 1 Dutch A: Literature (2024) heb ik inmiddels uitwerkingen gemaakt, bij beide teksten. Vrijwel alle Paper 1-teksten van de afgelopen twaalf jaar heb ik geanalyseerd. Twintig uitwerkingen! Ik vind het geweldig nuttig, om drie redenen:
- Door de teksten zelf te analyseren zie je pas goed voor welke problemen de leerling wordt gesteld.
- Het houdt je scherp. Wanneer je leerlingen traint om een Paper 1 te schrijven, zul je dat zelf ook goed moeten kunnen.
- Een eigen uitwerking levert een voorbeelduitwerking op, die je ter beschikking kunt stellen aan toekomstige leerlingen.
Het uitwerken van papers kan onthullende, soms onthutsende inzichten opleveren. Ik moet denken aan het gedicht van Paper 1 (2023): het is een duivelse klus om dat gedicht in een tijdsbestek van 75 minuten te analyseren… In andere gevallen gaat de analyse juist soepeler dan verwacht. Door in zo’n tekst te wroeten, kom je verrassende ideeën tegen, of je stelt teleurgesteld vast dat de tekst weinig verrassingen bevat.
Je komt foutjes tegen, dat ook. Neem het Paper 1 (Dutch A Literature) van dit jaar. Allereerst is de opdracht onjuist geformuleerd: ‘Schrijf een begeleidende analyse…’ Wat is dat, in hemelsnaam, een begeleidende analyse? Wát moet die analyse gaan begeleiden? De bedoeling is dat ze een guided literary analysis schrijven, toch? Maar dat staat er nu niet. De richtvraag onder de tekst bevat een tikfout: “Welke elementen veroorzaken een humorischtisch (sic!) effect?” En er zit een fout in de naam van de auteur van die tekst. Je zou wensen dat de examinatoren hierin nauwkeuriger zijn.
Ook het uitwerken van een Paper 2 is zinvol voor een docent. Een vergelijkend essay aan de hand van twee literaire werken in een tijdsbestek van 1 uur en 45 minuten. Een grote, complexe opdracht! Ik moet bekennen dat het me moeite kost om me ertoe te zetten. En precies dít, het feit dat het me moeite kost, is een nuttige ervaring. Het laat me inzien dat een leerling zich ook over een drempel moet tillen, meer dan bij een Paper 1.
Ter voorbereiding op de schriftelijke examens geef ik mijn leerlingen syllabi mee. Hoe schrijf ik een Paper 2? Hoe analyseer ik een toneeltekst? Hoe structureer ik een Paper 1 poëzie? Wanneer ik zelf een uitwerking maak, maak ik gebruik van de adviezen die ik heb opgesteld. Zo ontstaat een cirkel: door papers uit te werken, pas ik dingen aan in de syllabi. En nadat ik de syllabi heb aangepast, schrijf ik de voorbeelduitwerkingen anders…
De moraal van deze column: de IB-examens zijn er niet alleen voor de leerlingen. Ook als docent moet je aan de slag! ’t Is leerzaam! (En ’t is stiekem ook erg leuk!)
Pieter van der Vorm
PS: Als een collega met me wil sparren en voorbeelduitwerkingen van Paper 1 of Paper 2 wil uitwisselen, graag!
